- βύβλος
- Ονομασία δύο αρχαίων πόλεων.
1. Φοινικική πόλη, στις ακτές του Λιβάνου, μεταξύ της Βηρυττού και της Τρίπολης της Συρίας. Λεγόταν επίσης Γεβέλ, Γάβουνα ή Γαβών. Θεωρείται από τις αρχαιότερες πόλεις του κόσμου και, σύμφωνα με την παράδοση, χτίστηκε από τον θεό Ελ, μόλις ολοκλήρωσε τη δημιουργία του κόσμου. Ο ποταμός Άδωνις που βρίσκεται κοντά στην πόλη δημιουργεί μία εύφορη πεδιάδα, η οποία ονομαζόταν Ιερή Γη. Ήταν γεμάτη από βωμούς, ναούς και μνημεία αφιερωμένα στον θεό. Η Αγία Γραφή αναφέρει ότι οι κάτοικοί της ήταν ναυπηγοί και άριστοι λατόμοι. Φαίνεται μάλιστα ότι ήταν από τους πρώτους Φοίνικες αποίκους και, κατά τους φοινικικούς χρόνους, η Β. άκμασε χάρη στην έντονη ναυτική κίνησή της. Τα πλοία της πόλης αποτελούσαν έναν ολόκληρο στόλο, ο οποίος μετέφερε προϊόντα σε διάφορες χώρες. Η Αίγυπτος ήταν μία από τις σημαντικότερες και αργότερα, υπό την πολιτική και εμπορική επίδραση της φαραωνικής Αιγύπτου, η Β. είχε εξελιχθεί σε εμπορικό κέντρο, ιδιαίτερα εξαγωγής παπύρου (η λέξη βιβλίο προήλθε άλλωστε από την ονομασία της περιοχής, μια και τα πρώτα βιβλία δημιουργήθηκαν από πάπυρο της Β.). Ήταν επίσης ναυτιλιακό κέντρο, αλλά ποτέ δεν έπαιξε αξιόλογο πολιτικό ρόλο. Ο Μέγας Αλέξανδρος κατέλαβε τη Β. το 332 π.Χ. Επτά χρόνια αργότερα καταστράφηκε από μεγάλο σεισμό, αλλά ξαναχτίστηκε. Την κατέλαβαν οι Σταυροφόροι το 1103 μ.Χ. Τα τείχη της διατηρούνται ακόμα και σήμερα στη μικρή πόλη Τζουμπέιλ που είναι χτισμένη δίπλα στην παλιά. Η αρχαιολογική σημασία της είναι μεγάλη και πολλοί αρχαιολόγοι ενδιαφέρθηκαν να κάνουν ανασκαφές στην περιοχή. Ήδη από τον 19o αι. ο Γάλλος Ρενάν έκανε τις πρώτες ανασκαφές, αλλά συστηματικές ανασκαφές έγιναν το 1920 από τον καθηγητή αιγυπτιολογίας του πανεπιστημίου του Στρασβούργου Μοντέ. Βρέθηκαν ερείπια ναού, αγγεία αιγυπτιακής προέλευσης και σήματα τριών φαραώ. Λίγα χρόνια αργότερα η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως ολόκληρη νεκρόπολη. Το 1922 μία καθίζηση του εδάφους αποκάλυψε τάφο της 12ης αιγυπτιακής δυναστείας με πολλά κομψοτεχνήματα και δώρα του φαραώ Αμενχάπ (1800 π.Χ.). Λίγο αργότερα βρέθηκαν άλλοι τρεις αιγυπτιακοί τάφοι με σαρκοφάγους. Σήμερα η πόλη είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες, από αρχαιολογικής πλευράς, πόλεις του Λιβάνου αλλά και της Μέσης Ανατολής.
2. Οχυρή πόλη της Αιγύπτου, στην οποία πολιορκήθηκε με τους συμμάχους του Αθηναίους ο φαραώ Ίναρος, όταν επαναστάτησε εναντίον των Περσών. Ο Πέρσης στρατηγός Μεγάβαζος άλλαξε το ρεύμα μιας από τις διακλαδώσεις του Νείλου, με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι αθηναϊκές τριήρεις και να καμφθεί η αντίσταση της πόλης.
Η περιοχή των ανασκαφών στην αρχαία πόλη της Βύβλου, όπως φαίνεται από το κάστρο.
Ρωμαϊκή αψίδα στην αρχαία πόλη της Βύβλου.
Το περιστύλιο της παλαίστρας στη Βύβλο.
Ερείπια του μεγάλου ναού της Βύβλου, που χρονολογείται στην 3η-2η χιλιετία π.Χ. και είναι ένα από τα αρχαιότερα μνημεία της φοινικικής αρχιτεκτονικής (φωτ. Prato).
Ο ναός των οβελίσκων της Βύβλου.
* * *η (AM βύβλος)ονομασία του φυτού κύπειρος ο πάπυροςαρχ.1. ο ινώδης φλοιός του παπύρου2. οτιδήποτε κατασκευασμένο από πάπυρο (σκοινί, στρώμα, χαρτί)3. κύλινδρος, βιβλίο από πάπυρο.[ΕΤΥΜΟΛ. Βλ. βίβλος*].
Dictionary of Greek. 2013.